“Maalgelintani Waxa Ay Somaliland Ka Caawinaysaa Inay Saameyn Ku Yeelato Dhaqaalaha Guud Ee Afrika Iyo Inay Caawiso Itoobiya…”
“Dubai waxa ay ku doodi kartaa in aanu heshiiskan macnihiisu ahayn in dal loo aqoonsaday Somaliland…”
Paul Whiteway, Agaasimaha Guud Machadka Independent Diplomat
Hargeysa, Somaliland, June 1, 2016 (Saxafi) – Khabiir ku xeel dheer diblomaasiyadda ganacsiga iyo maalgashiga, ayaa sheegay in heshiiska Dubai Port World iyo xukuumadda Somaliland wax badan ka tari doono dhaqaalaha Somaliland, waxa kale oo uu xusay khabiirkani in Somaliland ku biireyso dalalka mandaqada Geeska Afrika saamaynta ku leh.
Paul Whiteway, oo ah agaasimaha guud ee xarunta ama machadka Independent Diplomat oo xafiiskoodu ku yaallo magaalada London ee carriga Ingiriiska, ayaa waraysi uu siiyey wakaalada wararka dalka Faransiska ee Radio international France ama RFI,waxaa su’aalo lagaga waydiiyay heshiiska maalgelinta gobolka Saaxil gaar ahaan dekadda Berbera ee shirkada Dubai Port World iyo Somaliland kala saxeexdeen inuu u muuqan karro aqoonsi buuxa oo Somaliland heshay, waxaanu yidhi “Xukuumadda magaalada Dubai waxa ay ku doodi kartaa in aanu heshiiskan macnihiisu ahayn in dal loo aqoonsaday Somaliland, sababtoo ah aqoonsiga oo ah arrin ku saabsan dhisme maamul ama formation states waddo loo maro ayey leedahay sida runtii loo aqoonsado dal kale oo madaxbanaan. Laakiin, waxa aad ku doodi kartaa saamaynta qotada dheer ee uu u keeni karo heshiishkani haddii la fuliyo waxa uu kaalin weyn ka qaadanayaa arrinta aqoonsiga ay Somaliland raadineyso. Sababta aan sidaa u leeyahay waxa weeyi Somaliland waxay ka caawinaysaa maalgalintani is-dhex galka (Integrate) dhaqaalaha guud ee qaraada Afrika, fursadaasi iyadoo xaqiiqooyin ka dhalinaysa dhulka, waxa kale oo ay fursad siinaysaa sidii ay u caawin lahayd dalalka jaarka ah ee Itoobiya ka mid tahay si wax ku ool ah, sidoo kale, waxay kor u qaadaysaa xidhiidhka caalamka ay la leedahay xaga ganacsiga, taasina Somaliland ayay siinaysaa saami dhaqaale, iyaddoo dalalka kale ee gobolkana saami ka helayaan Somaliland, waxana taasi noqoneysaa in dalka Somaliland uu noqdo dal jira oo shaqeynaya halka ka hor heshiiskani ay ahayd dal aan saamayn ku lahayn gobolka”
Waxa kale oo la waydiiyey in heshiiskan ay ku lug leedahay dawladda Itoobiya, waxa uu yidhi “Mar labaad waxaan filayaa inay dawladda Itoobiya beenin doonto arrinta aqoonsiga, waxa ay heshiis la saxeexdeen xukuumadda Somaliland, heshiiskaas oo ku saabsanaa iskaashiga ganacsiga, laakiin, aanu macnihiisu ahayn aqoonsi dal madax banaan loo aqoonsanayo Somaliland. Dawladda Itoobiya maaha dowladda keliya ee heshiis iskaashi ah la gashay xukuumadda Somaliland oo waxa heshiis la gashay dowladdo ka mid ah qaarada Yurub iyo dalka Seychelles, waxaana la odhan karaa heshiisyada ay dalalkaasi la galeen xukuumadda Somaliland waxaa uu yahay mid iskaashi’e, ma aha mid aqoonsi ah.”
Mar la waydiiyey khabiir Paul Whiteway sida ay u aragto xukuumadda federalka Somalia arrimahan oo dhan. Waxaa uu ku dooday in ay xukuumadda federalka Somalia ay ka walaacsan tahay dalalka heshiisyada tooska ah la galaya xukuumadda Somaliland, iyagoo hore u sheegay kana fal celiyey dareenkooda ku aadan heshiisyadaas. Waxa kale oo uu sheegay Paul Whiteway in ay ku adag tahay xukuumadad federaalka Somalia in hoosta laga xariiqo xaqiiqooyinka ah in Somaliland, ‘in 25-kii sanadood ee u dambeeyey ahayd dal madax banaan, in kastoo aan loo aqoonsan dal madax banaan, laakiin 25kii sanadood ee u dambeeyey waxaa ay u dhaqmaysay sidii dal madax banaan, iyagoo dhulka ay maamulaan gacantooda ku jiro, islamarkaana ay ka hirgeliyeen maamul degmooyinka iyo goboladaba, sababtayna in ay dalalka caalamku ay ku soo dhiiradaan heshiisyo iskaashi in lala galo xukumadda Somaliland.”
Waxa kale oo uu ka hadlay khabiirkani heshiiskani saamaynta uu ku yeelanayo Somaliland dhinaca shaqo abuurka oo ay Somaliland si weyn baahi ugu qabto, waxaana uu yidhi “Heshikani waxa uu ka qayb qaadanayaa kor u qaadidda cashuurta ay xukuumaddu qaado, iyadoo dhibaatooyin badan xukuumadda Somaliland ay ka haysato dhinaca dakhliga cashuur ururinta oo aad uu yar, marka waxa kaalin weyn ka qaadanaysa qaab-dhismeedka awoodaha maamulka dowliga ah, islamarkaana qayb ka mid ah dhaqaalaha ama lacagtaasi ay u isticmaali karto kor u qaadidda dedaalka ay ugu jirto aqoonsi raadinta oo aan u maleynayo in ay caawineyso. Sidoo kalena, lacagta heshiiskaas waxa uu ka caawin karaa guud ahaan dhaqaalaha gobolka oo dhan sida shaqo abuurista oo dhib weyni ka haysato shaqo la’aanta dhalinyarada, xasiloonida. dhaqaalaha dalka waxa ay fursad siinaysaa inay kaalin weyn ka ciyaarto, iyadoo aanay ka werwerin aqoonsi buuxa in ay hesho. Mar labaad marka aad dhowr meelod ka eegto heshiiskan faa’iido weyn ayuu u yahay dhinaca horumarinta dalka iyo aqoonsi raadinta.”
